Bạn đang đi làm nhưng vẫn mong muốn có một tấm bằng đại học, cao đẳng để thăng tiến? Bạn đã bỏ lỡ kỳ thi THPT Quốc gia nhưng không muốn từ bỏ con đường học vấn? Hay đơn giản là bạn muốn nâng cao kiến thức chuyên môn để phục vụ tốt hơn cho công việc hiện tại? Nếu bạn đang có những trăn trở này, thì “hệ vừa học vừa làm” chính là một lựa chọn đáng để cân nhắc.
Tuy nhiên, xung quanh hình thức đào tạo này vẫn còn nhiều thắc mắc: Hệ Vừa Học Vừa Làm Là Gì? Bằng cấp có giá trị không? Có khác gì so với hệ chính quy? Ai nên theo học? Bài viết này của Dtec sẽ giải đáp tất tần tật những câu hỏi đó, cung cấp cho bạn một cái nhìn toàn diện và sâu sắc nhất để đưa ra quyết định định hướng tương lai đúng đắn.
Định nghĩa chính xác: Hệ vừa học vừa làm là gì?
Hệ vừa học vừa làm, hay còn được biết đến với tên gọi cũ là hệ tại chức, là một loại hình đào tạo dành cho những người đã đi làm hoặc không có điều kiện theo học hệ chính quy tập trung. Đúng như tên gọi, người học có thể vừa duy trì công việc của mình, vừa tham gia các lớp học để lấy bằng Cử nhân, Kỹ sư, Cao đẳng…
Theo Điều 4 của Quy chế tuyển sinh đại học, tuyển sinh cao đẳng ngành Giáo dục Mầm non (Ban hành kèm theo Thông tư 08/2022/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo), các hình thức đào tạo để cấp văn bằng trong hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm chính quy và vừa làm vừa học. Điều này khẳng định đây là một hình thức đào tạo chính thống, được nhà nước công nhận.
Điểm đặc trưng của hệ này là thời gian học tập linh hoạt, thường được tổ chức vào các buổi tối trong tuần hoặc vào hai ngày cuối tuần (thứ 7, Chủ nhật), tạo điều kiện tối đa cho người học cân bằng giữa công việc và học tập.
Phân biệt hệ vừa học vừa làm với các hệ đào tạo khác
Nhiều bạn học sinh, sinh viên thường nhầm lẫn giữa hệ vừa học vừa làm với hệ chính quy, đào tạo từ xa hay liên thông. Dtec sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng ngay sau đây.
Hệ vừa học vừa làm vs. Hệ chính quy
Đây là hai hình thức đào tạo phổ biến nhất và cũng dễ gây nhầm lẫn nhất.
| Tiêu chí | Hệ Vừa Học Vừa Làm | Hệ Chính Quy |
|---|---|---|
| Đối tượng | Chủ yếu là người đã đi làm, muốn bổ sung kiến thức, văn bằng. | Chủ yếu là học sinh vừa tốt nghiệp THPT. |
| Thời gian học | Linh hoạt, thường là buổi tối hoặc cuối tuần. | Tập trung, học các ngày trong tuần (thứ 2 – thứ 6). |
| Địa điểm học | Tại các trường đại học, cao đẳng hoặc các trung tâm liên kết. | Tập trung tại cơ sở chính của trường. |
| Chương trình | Tinh gọn, tập trung vào kiến thức cốt lõi, ứng dụng thực tiễn. | Toàn diện, bao gồm cả lý thuyết chuyên sâu và các môn đại cương. |
| Đầu vào | Thường là xét tuyển học bạ hoặc tổ chức kỳ thi riêng, ít cạnh tranh hơn. | Xét tuyển dựa trên điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm thi đánh giá năng lực, cạnh tranh cao. |
Hệ vừa học vừa làm vs. Đào tạo từ xa
Cả hai đều hướng đến đối tượng bận rộn, nhưng phương pháp học tập lại hoàn toàn khác biệt.
- Hệ vừa học vừa làm: Người học vẫn phải đến lớp, nghe giảng trực tiếp từ giảng viên, có sự tương tác với bạn bè và thầy cô.
- Đào tạo từ xa (E-learning): Người học chủ yếu học trực tuyến qua mạng internet, thông qua các bài giảng video, tài liệu điện tử. Sự tương tác diễn ra trên các diễn đàn, email hoặc các buổi học online theo lịch. Hình thức này đòi hỏi tinh thần tự học rất cao.
Hệ vừa học vừa làm vs. Liên thông
Liên thông không phải là một hình thức đào tạo, mà là một “con đường” học vấn.
- Liên thông: Là chương trình học dành cho những người đã có bằng Trung cấp hoặc Cao đẳng muốn học tiếp để lấy bằng Cao đẳng hoặc Đại học cùng ngành hoặc ngành gần. Người học liên thông có thể chọn học theo hình thức chính quy hoặc hình thức vừa học vừa làm.
- Hệ vừa học vừa làm: Là một hình thức tổ chức đào tạo, có thể áp dụng cho cả người học từ đầu (sau tốt nghiệp THPT) hoặc người học liên thông.
Ai nên theo học hệ vừa học vừa làm?
Hình thức đào tạo này không dành cho tất cả mọi người. Nó sẽ đặc biệt phù hợp với những đối tượng sau:
- Người đã đi làm: Đây là đối tượng chính. Họ muốn nâng cao trình độ chuyên môn, cập nhật kiến thức mới hoặc cần một tấm bằng đại học để đáp ứng yêu cầu công việc, cơ hội thăng tiến.
- Người đã trượt đại học chính quy: Những bạn không may mắn trong kỳ thi THPT Quốc gia nhưng vẫn nuôi dưỡng ước mơ giảng đường có thể chọn hệ VLVH như một con đường thứ hai để thực hiện mục tiêu.
- Người muốn học văn bằng 2: Những người đã có một bằng đại học nhưng muốn học thêm một ngành khác để mở rộng cơ hội nghề nghiệp.
- Người có điều kiện kinh tế khó khăn: Việc vừa học vừa làm giúp các bạn có thể tự trang trải học phí và chi phí sinh hoạt, giảm bớt gánh nặng cho gia đình.
Ưu và nhược điểm của hệ vừa học vừa làm: Góc nhìn thực tế
Để có quyết định đúng đắn, bạn cần nhìn nhận cả hai mặt của vấn đề. Với kinh nghiệm tư vấn cho hàng ngàn học viên, Dtec xin chia sẻ một cách khách quan về ưu và nhược điểm của hình thức này.
Những lợi ích không thể bỏ qua (Ưu điểm)
- Tích lũy kinh nghiệm thực tế song song với kiến thức: Đây là lợi thế lớn nhất. Bạn có thể ngay lập tức áp dụng những lý thuyết vừa học trên lớp vào công việc hàng ngày. Ngược lại, những vấn đề gặp phải trong thực tế sẽ trở thành những case study sống động, giúp bạn hiểu bài giảng sâu sắc hơn.
- Tự chủ tài chính: Việc có một công việc ổn định giúp bạn tự chi trả học phí, sách vở và các chi phí khác mà không phụ thuộc vào gia đình.
- Mở rộng mạng lưới quan hệ (Networking): Lớp học vừa học vừa làm là nơi quy tụ những người đến từ nhiều ngành nghề, lĩnh vực và vị trí khác nhau. Đây là cơ hội vàng để bạn xây dựng các mối quan hệ chất lượng, có thể hỗ trợ bạn rất nhiều trong sự nghiệp sau này.
- Thời gian học linh hoạt: Bạn có thể sắp xếp việc học mà không ảnh hưởng lớn đến công việc và cuộc sống cá nhân.
- Rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian và tính kỷ luật: Để cân bằng giữa đi làm, đi học, gia đình và cuộc sống cá nhân, bạn buộc phải trở thành một “bậc thầy” về quản lý thời gian và có ý thức tự giác cực kỳ cao.
Những thách thức cần đối mặt (Nhược điểm)
- Áp lực lớn về thời gian và sức khỏe: Một ngày của bạn sẽ gần như kín lịch. Ban ngày đi làm, tối đi học, thời gian dành cho nghỉ ngơi, giải trí và gia đình sẽ bị thu hẹp đáng kể. Nếu không có kế hoạch tốt, bạn rất dễ rơi vào tình trạng kiệt sức.
- Đòi hỏi tinh thần tự học cao: Do thời lượng trên lớp có hạn, chương trình học thường được cô đọng. Giảng viên sẽ đóng vai trò người hướng dẫn, còn phần lớn kiến thức bạn phải tự nghiên cứu, tìm tòi thêm.
- Hạn chế trong tương tác và hoạt động ngoại khóa: Bạn sẽ không có nhiều thời gian tham gia các câu lạc bộ, hoạt động đoàn thể, phong trào sinh viên như ở hệ chính quy.
- Định kiến từ một bộ phận nhà tuyển dụng: Mặc dù pháp luật đã quy định, một số nhà tuyển dụng, đặc biệt là các cơ quan nhà nước hoặc các tập đoàn lớn, vẫn có thể ưu tiên ứng viên tốt nghiệp hệ chính quy hơn, nhất là với các vị trí khởi điểm.
Giá trị của tấm bằng vừa học vừa làm trên thị trường lao động
Đây là câu hỏi được quan tâm nhiều nhất: “Bằng vừa học vừa làm có dễ xin việc không?”.
Về mặt pháp lý, theo Khoản 23 Điều 1 của Luật Giáo dục đại học sửa đổi 2018, văn bằng của các hình thức đào tạo khác nhau (chính quy, vừa làm vừa học, từ xa) có giá trị pháp lý như nhau. Điều này có nghĩa là trên tấm bằng tốt nghiệp hệ vừa học vừa làm sẽ không còn ghi “Tại chức” hay “Vừa làm vừa học” như trước đây, mà chỉ ghi hệ thống văn bằng là “Cử nhân”, “Kỹ sư”,…
Tuy nhiên, về mặt thực tế, giá trị tấm bằng của bạn phụ thuộc vào cách nhà tuyển dụng nhìn nhận. Theo báo cáo của các nền tảng tuyển dụng hàng đầu như TopCV hay VietnamWorks, các doanh nghiệp hiện nay ngày càng chú trọng vào năng lực thực tế và kinh nghiệm làm việc của ứng viên hơn là hình thức đào tạo.
Khi bạn đi phỏng vấn, một ứng viên có 2-4 năm kinh nghiệm làm việc thực tế liên quan đến vị trí ứng tuyển, cùng với một tấm bằng đại học (dù là hệ vừa học vừa làm), chắc chắn sẽ được đánh giá cao hơn một sinh viên mới ra trường từ hệ chính quy nhưng chưa có kinh nghiệm. Tấm bằng lúc này đóng vai trò là điều kiện cần, còn kinh nghiệm và kỹ năng bạn tích lũy được mới là điều kiện đủ để chinh phục nhà tuyển dụng.
Lộ trình và điều kiện xét tuyển hệ vừa học vừa làm
Mỗi trường sẽ có đề án tuyển sinh riêng, nhưng nhìn chung, quy trình và điều kiện xét tuyển hệ vừa học vừa làm thường bao gồm:
- Phương thức tuyển sinh:
- Xét tuyển: Phổ biến nhất là xét tuyển dựa trên kết quả học tập THPT (xét học bạ) hoặc xét tuyển dựa trên bằng cấp đã có (Trung cấp, Cao đẳng, Đại học).
- Thi tuyển: Một số ngành đặc thù hoặc một số trường có thể tổ chức kỳ thi tuyển sinh riêng với các môn cơ bản hoặc môn chuyên ngành.
- Hồ sơ đăng ký:
- Phiếu đăng ký dự tuyển (theo mẫu của trường).
- Bản sao công chứng bằng tốt nghiệp THPT (hoặc tương đương).
- Bản sao công chứng học bạ THPT.
- Bản sao công chứng các giấy tờ ưu tiên (nếu có).
- Ảnh thẻ.
- Bản sao công chứng bằng và bảng điểm Trung cấp/Cao đẳng/Đại học (đối với hệ liên thông, văn bằng 2).
Để có thông tin chính xác nhất, bạn nên truy cập trực tiếp website của các trường đại học mà bạn quan tâm và tìm đến mục “Tuyển sinh hệ Vừa làm vừa học”.
Kết luận: Hệ vừa học vừa làm có phải là con đường dành cho bạn?
Qua những phân tích chi tiết trên, có thể thấy hệ vừa học vừa làm là một con đường học vấn linh hoạt, thực tế và mở ra nhiều cơ hội cho những ai không thể theo học hệ chính quy. Nó không phải là một lựa chọn “hạng hai”, mà là một lựa chọn thông minh cho những người biết rõ mục tiêu và có đủ quyết tâm, kỷ luật để theo đuổi.
Thành công không phụ thuộc vào hình thức đào tạo bạn chọn, mà phụ thuộc vào nỗ lực, thái độ và những giá trị bạn tạo ra trong suốt quá trình học tập và làm việc. Nếu bạn đã sẵn sàng đối mặt với thử thách để vừa nâng cao kiến thức, vừa tích lũy kinh nghiệm, thì hệ vừa học vừa làm hoàn toàn có thể là bệ phóng vững chắc cho sự nghiệp của bạn.
Nếu bạn vẫn còn băn khoăn về việc lựa chọn ngành học hay trường học phù hợp với hệ vừa học vừa làm, đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ chuyên gia tư vấn của Dtec. Chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và đồng hành cùng bạn trên con đường định hướng tương lai.